علاوه بر اين، بدان كه بسياري از ملائكه ی مقرّب و غيرمقرّب خدا حاضر و ناظر گفتار و كردار تو هستند. يك جا قرآن مي‌فرمايد: دو ملك ناظرند تا كارهاي خوب و بد تو را بنويسند. يعني مرتب در مقام پرونده سازي هستند:

(ما يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ اِلّا لَدَيْهِ رَقيبٌ عَتيدٌ)[1]

هيچ نمي‌گويي، هيچ نمي‌كني مگر اينكه دو مَلَكِ موكّلِ تو، يادداشت مي‌كنند و اين پرونده ی عمر در روز قيامت باز مي‌شود:

(وَ كُلَّ اِنْسانٍ اَلْزَمْناهُ طآئِرَهُ فِي عُنُقِه وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ القِيامَةِ كِتاباً يَلقاهُ مَنْشُوراً)[2]

اين پرونده در روز قيامت باز مي‌شود. سودا داشته باشيد يا نداشته باشد، به او مي‌گويند:

(اِقْرَأ كِتابَكَ كَفي بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسيباً)[3]

معلوم مي‌شود در روز قيامت همه و همه با سواد مي‌شوند. حالا نحوه ی آن چگونه است الآن مورد بحث ما نيست. اين يك دسته از ملائكه كه از ناظر اعمال ما هستند.

علاوه بر اين دو مَلَك، ملائكه ی مقرّب خدا نظير جبرائيل، ميكائيل، اسرافيل، عزرائيل و حَمَله ی عرش نيز ناظر گفتار تو، ناظر كردار تو و ناظر افكار تو هستند:

(كِتابٌ مَرْقُومٌ ـ يَشْهَدُهُ المُقَرَّبُونَ)[4]

يعني در آن نامه ی عملي كه تو داري هر چه در دنيا كرده‌اي ثبت است؛ و در روز قيامت ملائكه ی مقرّب خدا روي آن شهادت مي‌دهند؛ و كسي مي‌تواند روي پرونده شهادت بدهد كه حاضر و ناظر قضايا باشد؛ ناظر مطالب باشد. اين آيه ی شريفه مي‌فرمايد: «ملائكه ی مقرّب خدا در روز قيامت، لَهِ شما يا عليه شما شهادت مي‌دهند». اين آيه ی شريفه به ما مي‌فهماند و زنگ خطر مي‌زند كه: مواظب باش! بر همه ی گفتارت، بر همه ی كردارت، حتّي بر همه ی افكارت حضرت جبرئيل، اسرافيل، عزرائيل، ميكائيل و حَمَله ی عرش نظارت دارند؛ يعني در محضر اينها هستي. از اين جهت در روايت مي‌خوانيم كه تمام اعمال ما، گفتار، و كردار ما در محضر حضرت عزرائيل است. آن افرادي كه نماز اوّل وقت مي‌خوانند، آن افرادي كه به نماز، به محراب و مسجد اهميّت مي‌دهند، عزرائيل وقت مرگ با اينها مدارا مي‌كند؛ تلقين شهادتين مي‌كند. اما افرادي كه اينگونه نيستند، دَمِ مرگ بر آنها سخت‌گيري مي‌كند. اگر كارهاي ما خير باشد عزرائيل از ما راضي است؛ و دَمِ مرگ به فرياد ما مي‌رسد؛ و اگر كارهاي ما ناشايسته باشد از ما نارضاي خواهد بود؛ و جان ما را به سختي و شدت و با قهر مي‌گيرد. اين هم توجّه دوم.

پي نوشت ها:

[1]. سوره ی ق، آيه ی 18. ترجمه: «سخني (از خير و شرّ) بر زبان نياورده جز آنكه هماندم رقيب و عتيد بر (نوشتن) آن آماده‌اند».

[2]. سوره ی اسراء، آيه ی 13. ترجمه: «و ما مقدّرات (و نتيجه ی اعمال نيك و بد) هر انساني را طوق گردن او ساختيم و در روز قيامت كتابي (كه نامه ی اعمال اوست) بر او بيرون آريم در حالي كه (آن نامه چنان باشد كه) همه ی آن را يك مرتبه ملاحظه كند».

[3]. سوره ی اسراء، آيه ی 14. ترجمه: «(به او خطاب رسد) كه خودت، نامه ی اعمالت را بخوان (و بنگر در دنيا چه كرده‌اي) كه خود تنها براي رسيدگي به حساب خود كافي هستي.»

[4]. سوره ی مطفّفين، آيات 20 و 21. ترجمه: «نامه‌اي است رقم زده شده كه مقرّبون شاهد آنند».